Khô mắt: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục

Hiện nay, khô mắt là tình trạng thường hay gặp ở nhiều người, đặc biệt với những người ngồi trước màn hình máy tính thường xuyên, trong thời gian dài. Vậy khô mắt là gì? Biểu hiện của tình trạng này ra sao? Khô mắt có nguy hiểm không và cách khắc phục như thế nào? Các bạn cùng tìm hiểu với Mắt kính Shady để có thể bảo vệ đôi mắt tốt hơn nhé.

1. Khô mắt là gì?

Khô mắt, còn được gọi là hội chứng mắt khô hoặc keratoconjunctivitis sicca, là một tình trạng mắt khi sản xuất nước mắt không đủ hoặc có sự biểu hiện của nước mắt không ổn định, dẫn đến mắt trở nên khô và khó chịu. Đây là một vấn đề phổ biến trong mọi độ tuổi, nhưng thường nó xuất hiện nhiều hơn ở người trưởng thành và người già, đặc biệt là ở phụ nữ.

2. Nguyên nhân gây khô mắt

• Tuổi tác: Khô mắt thường là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên. Đặc biệt, người có độ tuổi trên 65 thường trải qua một số triệu chứng của tình trạng này.

• Giới tính: Nữ giới có khả năng cao hơn bị khô mắt so với nam giới. Điều này có liên quan đến các biến đổi hormone sau khi mang thai, sử dụng thuốc tránh thai và thời kỳ mãn kinh.

• Do thuốc: Sử dụng một số loại thuốc như kháng histamine, thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc chống viêm, và thuốc giảm đau có thể làm giảm lượng nước mắt sản xuất, góp phần đến tình trạng khô mắt.

• Bệnh lý toàn thân hoặc tại mắt: Các tình trạng bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, tổn thương tuyến giáp, và đái tháo đường có thể dẫn đến khô mắt. Các tình trạng viêm nhiễm mắt, bề mặt nhãn cầu hoặc các vấn đề về mi mắt (như lật mi hoặc hở mi) cũng có thể là nguyên nhân gây ra khô mắt.

• Môi trường sống và làm việc: Tiếp xúc với khói thuốc lá, môi trường có nhiều gió hoặc thời tiết khô cằn có thể làm mất nước mắt nhanh chóng. Công việc dài hạn trước máy tính hoặc công việc đòi hỏi tập trung mà không thường xuyên chớp mắt cũng có thể gây ra khô mắt.

• Yếu tố khác: Sử dụng kính trong thời gian dài cũng có thể dẫn đến tình trạng khô mắt. Ngoài ra, các phẫu thuật trên bề mắt như phẫu thuật Lasik hoặc phẫu thuật phaco cũng có thể làm tăng nguy cơ khô mắt.

3. Dấu hiệu của khô mắt

Dấu hiệu của khô mắt có thể thể hiện một cách rõ ràng hoặc nhẹ, tùy thuộc vào mức độ và nguyên nhân của tình trạng này. 

• Mắt đỏ: Mắt có thể trở nên đỏ hoặc sưng do việc màng niêm mạc trên bề mắt trở nên dễ bị tổn thương và viêm nhiễm.

• Ngứa và kích ứng: Mắt có thể trải qua cảm giác ngứa, chói, kích ứng hoặc cảm giác nặng nề.

• Cảm giác cát hoặc cục bọt: Nhiều người mô tả cảm giác mắt bị nhiễm cát hoặc có cục bọt bên trong mắt.

• Sưng mí mắt: Đôi khi mí mắt có thể sưng lên hoặc có dấu hiệu sưng phù, khiến mắt trở nên khó mở hoặc khó chịu.

• Nhạy cảm với ánh sáng: Ánh sáng mạnh có thể gây ra sự khó chịu hoặc đau khi chiếu vào mắt.

• Mờ mắt hoặc thị lực kém: Mắt có thể mờ hoặc thị lực có thể giảm khi bạn cảm thấy mắt khô.

• Sưng to hoặc phù mắt: Mắt có thể bị sưng to do viêm nhiễm hoặc tắc nghẽn các tuyến nước mắt.

• Tiết nước mắt không ổn định: Có thể xảy ra sự không ổn định trong sản xuất nước mắt, dẫn đến các vấn đề về độ ẩm mắt.

• Thường xuyên có ghèn trắng ở hai hốc mắt

4. Khô mắt có nguy hiểm không?

Khô mắt, mặc dù không đe dọa tính mạng, nhưng có thể gây ra những triệu chứng phiền toái như mắt mệt mỏi, đỏ, và rát, dẫn đến sự suy giảm trong hiệu suất làm việc. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể phát triển thành dạng mãn tính, từ từ gây suy giảm thị lực nghiêm trọng.

5. Khô mắt nên làm gì?

5.1. Rửa sạch mí mắt và lông mi

Để giảm triệu chứng khô mắt, việc làm sạch mắt rất quan trọng. Khi thực hiện quy trình rửa mặt, đặc biệt cần tập trung vào việc làm sạch vùng da xung quanh mắt, mí mắt và cả lông mi, vì đây là nơi mà có nhiều tuyến nước mắt tập trung. 

Sử dụng nước ấm cùng với dầu gội trẻ em hoặc dung dịch rửa mắt không chứa chất bảo quản để nhẹ nhàng làm sạch vùng mí mắt. Hãy đảm bảo bạn tập trung vào việc loại bỏ trang điểm mắt hoặc sản phẩm chăm sóc da trong khu vực này, mà không để chúng tiếp xúc với màng phim nước mắt - một lớp chất lỏng trong suốt bảo vệ mắt, được hình thành từ dầu từ tuyến meibomian. Sự thiếu hụt của màng phim nước mắt có thể gây ra triệu chứng khô mắt và đau.

5.2. Để mắt được nghỉ ngơi

Ánh sáng từ màn hình của máy tính, điện thoại di động và tivi có thể gây kích ứng cho mắt và đồng thời làm giảm tần suất chớp mắt. Theo thông tin từ Viện Y tế Quốc gia Mỹ, sử dụng máy tính trong thời gian dài có thể làm giảm tốc độ chớp mắt, một yếu tố quan trọng gây ra tình trạng khô mắt.

Để giải quyết với vấn đề này, hãy thường xuyên nghỉ ngơi mắt khi bạn làm việc trước màn hình máy tính để tránh triệu chứng khô và mệt mỏi mắt. Các bạn có thể tuân theo quy tắc "20-20-20" để giúp mắt nghỉ ngơi. Nghĩa là, sau mỗi 20 phút làm việc, hãy nhìn vào một điểm cách xa khoảng 20 feet (tương đương 6,1 mét) trong ít nhất 20 giây và nhớ chớp mắt thường xuyên để giữ cho mắt luôn ẩm mượt.

5.3. Hạn chế ánh sáng xanh

Ánh sáng xanh có bước sóng ngắn (từ 380 đến 495nm) phát ra từ các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại di động, iPad, TV, đèn LED có khả năng xâm nhập sâu vào mắt và gây hại cho các tế bào và mô trong mắt. Điều này có thể gây ra sự rối loạn trong quá trình điều chỉnh thị lực, suy giảm khả năng nhìn rõ, thậm chí dẫn đến mù lòa. Đặc biệt, khi chúng ta sử dụng máy tính hoặc các thiết bị kỹ thuật số cầm tay, thường có xu hướng chớp mắt ít hơn. Điều này dẫn đến việc nước mắt bốc hơi nhanh hơn và tăng nguy cơ khô mắt.

Do đó, một biện pháp nhỏ mà chúng ta có thể áp dụng để giảm tác động của ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử là tạo ra thời gian nghỉ cho đôi mắt một cách hợp lý. Áp dụng quy tắc "20-20-20" có thể giúp chúng ta chớp mắt thường xuyên hơn, nghĩa là sau mỗi 20 phút làm việc, hãy nhìn xa khoảng 20 feet (tương đương 6,1 mét) trong ít nhất 20 giây. Thực hiện theo quy tắc này có thể giúp giảm triệu chứng khô mắt và mệt mỏi mắt khi sử dụng máy tính.

5.4. Điều chỉnh độ sáng màn hình máy tính

Để bào vệ mắt, bạn nên điều chỉnh cấu hình màn hình máy tính một cách phù hợp. Màn hình nên được điều chỉnh sao cho không quá sáng hoặc quá tối, bởi vì ánh sáng không cân đối có thể gây ra sự mệt mỏi và căng thẳng cho đôi mắt.

Hơn nữa, tốt nhất là để màn hình ở một độ cao thấp hơn tầm mắt của bạn khoảng 10-15cm và giữ khoảng cách từ mắt đến màn hình ở khoảng 50-60cm. Điều này có thể giúp giảm tốc độ bay hơi của nước mắt giữa các lần chớp mắt, đồng thời giảm nguy cơ kích ứng mắt và triệu chứng khô mắt.

5.5. Chườm ấm cho mắt

Xoa đều bàn tay cho nóng lên rồi đặt nhẹ lên mắt, lặp lại động tác này từ 5-7 lần để giúp mắt thả lỏng. Hoặc bạn cũng có thể dùng một khăn ấm đặt lên mắt, điều này sẽ giúp cơ mắt thư giãn, giảm căng thẳng và mệt mỏi. Rửa mắt bằng nước ấm 2-3 lần mỗi ngày cũng là một biện pháp hiệu quả để giảm triệu chứng khô mắt tại nhà.

5.6. Bổ sung Omega-3

Omega-3 có tác dụng cải thiện chức năng của tuyến meibomian, giúp giảm các triệu chứng khô mắt một cách tự nhiên bằng cách làm dịu và bổ sung dưỡng chất cho mắt. Bạn có thể tìm thấy axit béo omega-3 trong một số thực phẩm từ tự nhiên như: Cá hồi, cá ngừ, hạt chia, quả óc chó,....

5.7. Ăn thực phẩm có Vitamin A, B12 và D

Bổ sung các loại thực phẩm có chứa Vitamin A, B12 và D là một trong những cách chữa khô mắt tại nhà hiệu quả. Nên bổ sung các loại thực phẩm sau sẽ giúp tăng cường sức khỏe cho mắt như: Rau cải, sản phẩm bơ sữa, cá, trái cây họ cam chanh, nấm, trái cây và rau củ quả có màu cam, rau lá xanh, thực phẩm giàu chất chống oxi hóa,...

5.8. Chớp mắt thường xuyên

Để mắt luôn đủ ẩm và khỏe mạnh, hãy thực hiện chớp mắt thường xuyên. Bạn có thể bắt đầu bằng cách nhắm mắt trong khoảng 2 giây rồi mở ra, sau đó tiếp tục nhắm mắt trong 2 giây và nhắm chặt trong 2 giây nữa, cuối cùng mở mắt ra. Để giúp mắt duy trì độ ẩm, hãy thực hiện chớp mắt mỗi 20 phút và ít nhất 20 lần mỗi ngày. Đây là một biến thể của quy tắc "20-20-20," trong đó bạn nhắm mắt lại sau mỗi 20 phút và giữ mắt nhắm yên trong 20 giây.

5.9. Tránh xa khói thuốc lá

Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 hợp chất hóa học, không chỉ gây hại cho sức khỏe tổng thể mà còn có thể kích ứng mắt. Người hút thuốc có nguy cơ khô mắt gấp đôi so với người không hút thuốc. Hút thuốc cũng có thể thay đổi thành phần nước mắt, gây ra triệu chứng khô mắt nghiêm trọng hơn. Hãy cân nhắc bỏ thuốc lá hoặc tránh xa khỏi môi trường có khói thuốc để bảo vệ mắt và phổi.

5.10. Uống nhiều nước

Uống đủ nước giúp bảo vệ mắt và cung cấp độ ẩm cho tuyến lệ. Nước giúp mắt loại bỏ bụi bẩn một cách hiệu quả, làm cho việc chớp mắt dễ dàng hơn và giúp mắt thư giãn. Hãy duy trì việc uống từ 8-10 ly nước mỗi ngày, tương đương 1,5-2 lít nước.

5.11. Ngủ đúng giấc

• Thiếu ngủ có thể làm mắt tiết ra nhiều nước mắt hơn và gây ra nhiều vấn đề dẫn đến khô mắt. Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày, nếu bạn gặp khó khăn trong việc ngủ, hãy thử một số phương pháp như:

• Thực hiện thay đổi thói quen hàng ngày, như việc luyện tập vào buổi sáng thay vì buổi tối.

• Tạo môi trường ngủ thoải mái, tối và yên tĩnh. Sử dụng rèm cửa để giảm ánh sáng từ đèn đường và sự ô nhiễm ánh sáng thành phố.

• Đặt một khung giờ cố định cho giấc ngủ và thực hiện thói quen thư giãn mắt trong một giờ trước khi đi ngủ, không dùng điện thoại, máy tính bảng, hoặc các thiết bị phát ra ánh sáng xanh.

5.12. Hạn chế rượu

Uống quá nhiều rượu có thể làm mất nước trong cơ thể và gây khô mắt. Vì vậy, hạn chế việc tiêu thụ rượu có thể cải thiện sức khỏe mắt.

5.13. Đeo kính râm/ bảo vệ mắt

Khô mắt có thể dẫn đến sự nhạy cảm không bình thường với ánh sáng, gây ra đau mắt, đau đầu, và chảy nước mắt. Có một số loại kính râm hoặc kính lọc ánh sáng xanh có thể giúp giảm các triệu chứng này và ngăn chúng trở nên nghiêm trọng hơn.

5.14. Hạn chế bụi bẩn vào mắt

Môi trường với độ ẩm thấp, nhiều gió, bụi bẩn, và việc sử dụng điều hòa hoặc tạo ra nhiều hơi nóng và khói có thể tạo ra sự khô da và kích ứng tạm thời cho đôi mắt. Để giảm triệu chứng này, hãy xem xét việc thường xuyên đóng cửa sổ trong những ngày có gió mạnh để ngăn bụi bẩn, các chất gây ô nhiễm và các chất gây dị ứng cho mắt từ việc xâm nhập vào không khí.

5.15. Sử dụng máy tạo độ ẩm và máy lọc không khí

Tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng và đây thường là nguyên nhân hàng đầu gây ra nhiều vấn đề về mắt. Sử dụng máy lọc không khí có thể giúp loại bỏ các hạt bụi và các tác nhân gây kích ứng mắt khỏi không khí. Ngoài ra, việc sử dụng máy phun sương để tạo độ ẩm trong không gian cũng có thể giúp duy trì độ ẩm thích hợp và hạn chế sự phát triển của vi khuẩn. Nên tránh tiếp xúc lâu với luồng không khí từ máy điều hòa, vì chúng có thể gây ra triệu chứng khô mắt.

Khô mắt không phải là căn bệnh quá nguy hiểm, tuy nhiên nếu không cẩn thận dễ khiến bệnh nặng hơn, nhất là việc dùng sai thuốc hoặc liều lượng. Đặc biệt, với một số loại bệnh, tình trạng khô mắt chỉ là biểu hiện tạm thời. Vì vậy, khi phát hiện triệu chứng khô mắt, việc tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ bác sĩ chuyên khoa Mắt là quan trọng để đảm bảo điều trị hiệu quả. Với những chia sẻ của Mắt kính Shady về các phương pháp giảm thiểu khô mắt, hy vọng rằng bạn sẽ tìm được phương pháp phù hợp để giúp cho đôi mắt luôn khỏe mạnh.